Այսօր աշխատանքային միջավայրում շատերը բախվում են մասնագիտական այրման (burnout) խնդրին։ Դա պարզապես հոգնածություն չէ․ այն լուրջ հոգեբանական և ֆիզիկական սպառվածություն է, որը կարող է հանգեցնել աշխատանքի հանդեպ անտարբերության, արդյունավետության անկման և նույնիսկ առողջական խնդիրների։

Այս հոդվածում կքննարկենք՝
✔ Ինչ է մասնագիտական այրումը
✔ Ինչպես է այն դրսևորվում
✔ Ինչ անել այն կանխելու և հաղթահարելու համար

Ի՞նչ է մասնագիտական այրումը

Մասնագիտական այրումը երկարատև սթրեսի և մշտական ծանրաբեռնվածության հետևանք է, երբ մարդը զգում է ուժասպառություն, անօգնականություն և աշխատանքի հանդեպ բացասական վերաբերմունք։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ, WHO) համարում է, որ այն առաջանում է աշխատանքի հետ կապված շարունակական սթրեսի հետևանքով, երբ այդ սթրեսը արդյունավետ չի կառավարվում։
🔗 Աղբյուր – World Health Organization (WHO)

Մասնագիտական այրման հիմնական նշանները

Մասնագիտական այրումը դրսևորվում է հետևյալ երեք հիմնական ձևերով՝

1․ Հուզական և ֆիզիկական սպառվածություն

🔹 Անընդհատ հոգնածություն, նույնիսկ լավ քնելուց հետո
 🔹 Էներգիայի նվազում, թուլություն
 🔹 Քնի խանգարումներ, մկանային լարվածություն

2․ Աշխատանքի հանդեպ բացասական վերաբերմունք

🔹 Մարդն իր կատարած աշխատանքը անիմաստ է համարում, բացի ֆինանսական մոտիվացիայից ուրիշ շարժառիթ չի գտնում իր աշխատանքում
 🔹 Քրոնիկ դժգոհություն, աշխատանքի հանդեպ անտարբերություն
 🔹 Ցանկություն՝ խուսափել պարտականություններից կամ կոլեգաների հետ շփումից

3․ Արդյունավետության անկում

🔹 Կենտրոնացման դժվարություն, անընդհատ մոռացկոտություն
 🔹 Ստեղծագործականության նվազում
 🔹 Սովորական առաջադրանքներն ավելի երկար են տևում, քան նախկինում

📌 Հետազոտություն․ Գիտական ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մասնագիտական այրումը մեծացնում է դեպրեսիայի, սրտանոթային հիվանդությունների և իմունային համակարգի թուլացման ռիսկը։
🔗 Աղբյուր – Mayo Clinic

Ինչու՞ է առաջանում մասնագիտական այրումը

💼 Աշխատանքային ծանրաբեռնվածություն – Չափից շատ աշխատանք, առանց բավարար հանգստի
🕒 Ժամանակի անարդյունավետ կառավարում – Պարտականությունների գերբեռնվածություն
👥 Վատ աշխատանքային միջավայր – Աջակցություն չստանալ կոլեգաներից կամ ղեկավարներից
⚖️ Աշխատանքի և անձնական կյանքի անհավասարակշռություն – Չափազանց մեծ կենտրոնացում աշխատանքի վրա՝ անձնական կյանքի հաշվին

Ինչպե՞ս կանխել և հաղթահարել մասնագիտական այրումը

1․ Սահմանեք հստակ սահմաններ

• Մի աշխատեք ոչ աշխատանքային ժամերին։
• Սովորեք ասել «ՈՉ» ավելորդ պարտականություններին։

 2․ Պլանավորեք հանգիստը

• Ամեն շաբաթ գտեք ժամանակ հաճելի զբաղմունքների համար (սպորտ, հոբբի, մեդիտացիա)։
• Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ միայնակ աշխատանքը մեծացնում է այրման հավանականությունը, ուստի շփվեք ընկերների և ընտանիքի հետ։
  🔗 Աղբյուր – Harvard Business Review

 3․ Գործատուների համար՝ ստեղծեք առողջ միջավայր

• Կրճատեք աշխատակիցների ծանրաբեռնվածությունը։
• Խրախուսեք հանգստի գնալը։
• Ապահովեք ժամանակ առ ժամանակ հոգեբանի մոտ այցելություններ ձեր աշխատակիցների համար:

Մասնագիտական այրումը լուրջ խնդիր է, որը չպետք է անտեսել։ Այն ազդում է ոչ միայն աշխատանքի որակի, այլև մարդու ընդհանուր առողջության վրա։
❗ Եթե զգում եք, որ այրման եզրին եք, փորձեք վերանայել ձեր առօրյան, սահմանեք հստակ ժամկետներ հանգստի համար և, անհրաժեշտության դեպքում, դիմեք մասնագետի։ PsyUnity-ինայստեղ է ձեզ աջակցելու համար:

Մեկնաբանություններում կիսվեք ձեր փորձով: 

🔗 Աղբյուրներ․

1. World Health Organization (WHO) – Burnout
   https://www.who.int/news/item/28-05-2019-burn-out-an-occupational-phenomenon
2. Mayo Clinic – Job burnout: How to spot it and take action
   https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/in-depth/burnout/art-20046642
3. Harvard Business Review – Burnout Is About Your Workplace, Not Your People
   https://hbr.org/2021/04/burnout-is-about-your-workplace-not-your-people